Een lekker potje janken

In het kader van de opleiding VVPM die ik volg, heb ik een boek gelezen van Aletha Solter: ‘De taal van huilen’. Toen ik het uithad, was er een wereld voor me opengegaan. Haar visie klinkt zo simpel en vanzelfsprekend dat ik me afvraag waarom ik het zelf niet verzonnen heb. Dat komt waarschijnlijk door het feit dat het huilen van kinderen bij mij allerlei gedachten en emoties oproept waardoor het logisch redeneren even op een laag pitje gaat.

Aletha Solter

Wat kun je zoal voelen wanneer een kind huilt? Medelijden, machteloosheid, ergernis, frustratie, boosheid, liefde. Deze gevoelens, of je je er nu van bewust bent of niet, kunnen je reactie op het huilen van het kind beïnvloeden. Daarnaast zijn er externe factoren van invloed op je reactie. Het moment waarop het kind huilt (heb je tijd om het kind aandacht te geven?), de manier waarop het kind huilt (krijsend of juist zacht snikkend), de vermoedelijke reden van het huilen (heeft het kind bijvoorbeeld pijn, voelt het zich gekwetst of huilt het schijnbaar zonder reden?).

Solter noemt in haar boek veelvoorkomende reacties van volwassenen op het huilen van jonge kinderen, zoals afleiden, straffen, wegwuiven, iets in de mond stoppen of zeggen dat het moet ophouden met huilen. Het belang van huilen wordt volgens haar vaak niet onderkend.

Waarom huilen kinderen dan? Het is een manier om behoeften of ongemak kenbaar te maken. Solter noemt huilen ook een ‘stressontladingsmechanisme’ en beweert dat kinderen huilen om spanning te verwerken. Die spanningen kunnen onderverdeeld worden in:

• Actief door anderen gekwetst worden (zoals geweld, dwang, bedreiging, belediging, afwijzing, racisme, seksisme)
• Passief gekwetst worden (zoals verwaarlozing)
• Door omstandigheden gekwetst worden (zoals geboortetrauma, ziekte of letsel, overprikkeling, grote veranderingen, problematische gezinssituatie, natuurrampen)

Huilen is volgens Solter een toestand van lichamelijke inspanning gevolgd door diepe ontspanning, met andere woorden: een effectieve manier om stress te ontladen, een natuurlijk herstelproces.

 

Volwassenen interpreteren de tranen van kinderen regelmatig verkeerd. Een kind kan in tranen uitbarsten en vreselijk tekeer gaan om iets (in onze ogen) totaal onbenulligs. Maar weten we wat hier achter zit? Misschien was dit de druppel die zijn emmertje deed overlopen. Soms, zegt Solter, is de behoefte aan huilen zo groot dat het kind actief op zoek gaat naar een aanleiding. Trek voor de grap eens een parallel naar jezelf. Ben je wel eens uitgeflipt tegen je partner omdat die, ik noem maar iets, een lege wc-rol heeft laten hangen? Was dit echt zo erg of was dit een ontlading na een reeks tegenslagen die dag?

Wat kun je doen als een kind huilt? Ten eerste neem je (indien mogelijk) de bron van de spanning weg. Geef het kind bewuste aandacht en accepteer dat het huilt. Erken de emoties van het kind. Laat een huilend kind nooit alleen maar bied het kind emotionele steun en veiligheid. Laat het kind huilen zolang het hier behoefte aan heeft. Het is belangrijk dat een kind zich nooit bestraft voelt als het huilt, hierdoor kan het schaamte of angst voor de eigen emoties ontwikkelen. Zo zal het kind leren zijn natuurlijke herstelmechanisme te onderdrukken en wordt het heel moeilijk om zijn psychische en lichamelijke balans te hervinden. Wat de stress ook heeft veroorzaakt, een kind voelt zich pas beter wanneer het net zoveel heeft kunnen huilen en tekeergaan als het nodig heeft.

Ten slotte ter overweging nog deze uitspraak van Solter: “Kinderen hebben vaak het meest behoefte aan liefde en aandacht op momenten dat hun gedrag daar het minst aanleiding toe geeft.”

Lees meer over de taal van huilen: hier.